ՍՏԵ․ - 1988
ՀԻՄՆԱԴԻՐ - ԶԱՎԵՆ ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Համաշխարհային հեղինակություն վայելող կինոռեժիսոր, սցենարիստ, նկարիչ Սերգեյ Փարաջանովի թանգարանը գտնվում է Երևանում, Ձորագյուղ կոչվող գեղատեսիլ վայրում:
Թանգարան ստեղծելու միտքը հղացել է 1988 թվականին, երբ Փարաջանովի ընկեր Զավեն Սարգսյանը Երևանի ժողովրդական արվեստի թանգարանում կազմակերպել էր Փարաջանովի արվեստի ստեղծագործությունների ցուցահանդեսը, որին ներկա էր մաեստրո Փարաջանովը: Փարաջանովյան անսահմանափակ երևակայությամբ այս միջոցառում-տոնակատարության ամեն մի պահը իրադարձություն է դառնում: Ցուցահանդեսի բացման խոսքում Փարաջանովը նշում է, որ իր արվեստն ազգություն չի ճանաչում և այն պատկանում է բոլորին, բայց ինքն իրեն համարում է երեք հայրենիքների զավակ: «Առաջինը Վրաստանն է, որտեղ ես կայացել եմ, երկրորդը՝ Ուկրաինան, որն ինձ պարգևել է սեր, երջանկություն ու համաշխարհային ճանաչում, իսկ երրորդը Հայաստանն է, որտեղ իմ արմատներն են և որտեղ ես ուզում եմ ապրել իմ կյանքի մնացած տարիները»: Այս խոսքերից ոգեշնչված Զավեն Սարգսյանը դիմում է կառավարությանը և հաշված օրերի ընթացքում, որոշվում է կայացվում շինություն հատկացնել արվեստագետին տան և թանգարանի համար: Առաջարկում են երկու տարբեր շինություններ. առաջինը գտնվում էր Աբովյան փողոցի վրա (այսօրվա Դալանը), իսկ մյուսը՝ «Ձորագյուղ» ազգագրական թաղամասի երկհարկանի կիսակառույցն էր: Արվեստագետը ինքն է այցելում երկու հասցեներն էլ և նախապատվությունը տալիս է «Ձորագյուղին»:
Փարաջանովը երջանիկ էր և տարբեր հարցազրույցների ընթացքում հպարտորեն նշում էր, որ իր համար կառուցում են երկհարկանի տուն-թանգարան: Նա երևակայում էր, թե ինչպիսին է լինելու իր տունն ու թանգարանը, որի բակում շրջելու են սիրամարգերը և իր հյուրերը զմայլվելու են դրանց գեղեցկությամբ: Ցավոք 1988 թվականի երկրաշարժի պատճառով, շինարարական աշխատանքները դադարեցվում են և վերսկսվում են 1990 թվականի գարնանը: Այդ ժամանակ էլ արդեն Փարաջանովի մոտ հայտնաբերվում է թոքերի քաղցկեղ և նա մահանում է՝ չհասցնելով ապրել իր տանը և իրականություն դարձնել երազանքներն ու նպատակները: Սերգեյ Փարաջանովի թանգարանը բացվում է 1991 թվականին՝ նրա մահվան տարելիցին:
«Աշխարհում ինչ-որ տեղ կա՞ Սերգեյ Փարաջանովի թանգարան. նրա ստեղծագործությունների՝ գրաֆիկական աշխատանքների, տիկնիկների, կոլաժների, լուսանկարների, կինոյում, թատրոնում և բալետում այդպես էլ չներկայացված 23 սցենարների ու լիբրետոների: Գիտեմ, որ վաղ թե ուշ Փարաջանովի սցենարները կհրապարակվեն, և հուսով եմ, որ այդ թանգարանի քաղաքը կլինի Երևանը»
Միխայիլ Վարդանով
Սերգեյ Փարաջանովի թանգարանի հիմնադիր տնօրենը պատմում է թանգարանի ստեղծման մասին
Թանգարանի ստեղծումը դարձավ մեր երկրի մշակութային կարևորագույն ձեռքբերումներից մեկը: Հիմնադրման մասին որոշումը կայացվեց 1988 թ.-ին՝ շնորհիվ ՀԽՍՀ առաջին քարտուղար Կարեն Դեմիրճյանի: Կառավարությունը գնեց ցուցանմուշների մի մասը: Ցավոք, Հայաստանին պատուհասած երկրաշարժի հետևանքով շինարարական գործընթացը կանգ առավ: 1991թ.-ին՝ Սերգեյ Փարաջանովի մահվան տարելիցին ընդառաջ, անհրաժեշտ էր հնարավորինս շուտ վերաբացել թանգարանը: Այդ հարցում մեզ մեծապես օժանդակեց Երևանի քաղաքային խորհրդի գործադիր կոմիտեի նախագահ Համբարձում Գալստյանը՝ լուսավոր մի կերպար,ում ջանքերի շնորհիվ էլ բացվեց թանգարանը, հակառակ դեպքում այն կարող էր այդպես էլ անկատար մնալ:
Թանգարանը կառուցվում էր, և երևանցիներն աստիճանաբար սիրում էին այն, և այսօր արդեն դժվար է Երևանը պատկերացնել առանց այս թանգարանի: Բացի այդ, մենք կարող ենք հպարտանալ, որ մեր ժողովրդի զավակը, ով իսկական հանճար էր, ցանկանում էր տեսնել իր թանգարանը այստեղ՝ Երևանում:
Կինոյի տաճարում կան պատկերներ, լույս և իրականություն։ Այդ տաճարի վարպետը Սերգեյ Փարաջանովն էր:
Ժան-Լյուկ Գոդար
Ցուցահանդես 30-ից ավել երկրներում
Թանգարանը հիմնադրվել է 31 տարի առաջ
Ցուցանմուշ
Մշտական ցուցադրություն
ՀԱՋՈՐԴ
Թանգարանի հիմնական հավաքածուն ներառում է 1640 ցուցանմուշ, ներառյալ հարթ և եռաչափ կոլաժներ, հավաքածուներ, ֆիլմերի համար պատրաստված էսքիզներ, գլխարկներ, տիկնիկներ և այլ անձնական իրեր:
Նրա նամակների հավաքածուն պահվում է թանգարանի ֆոնդում: Տարիների ընթացքում հավաքածուն համալրվել է և այսօր էլ շարունակում է համալրվել ու հարստանալ՝ նրա արվեստի նվիրյալների շնորհիվ:Բացման օրվանից մինչ օրս Ս.Փարաջանովի թանգարանը ակտիվորեն մասնակցում է քաղաքի մշակութային, կրթական և ժամանցային կյանքին: Ժառանգելով Փարաջանովի հյուրընկալության ավանդույթները ՝ թանգարանի հյուրընկալ դռները այցելուների համար բաց են ամեն օր, որոնց համար թանգարանը կազմակերպում է տարբեր միջոցառումներ և հյուրընկալություններ:Փարաջանովի տոնակատարությունը չի սահմանափակվում միայն թանգարանի տարածքով, ընդհակառակը, ցուցահանդեսների շնորհիվ այն «ճանապարհորդում է» աշխարհի հայտնի թանգարաններով և պատկերասրահներով:Իր գոյության 30 տարիների ընթացքում թանգարանը կազմակերպել է 65 ցուցահանդես Կաննում, Սալոնիկում, Մոսկվայում, Հռոմում, Լոնդոնում, Լոս Անջելեսում, Թեհրանում, Փարիզում, Մոնրեալում, Բրյուսելում, Ստամբուլում և այլն:
Սերգեյ Փարաջանովի թանգարանում դուք կարող եք կազմակերպել միջոցառում՝ ձեզ հարմար ձևաչափով։ Թանգարանը հայտնի է ոչ միայն իր «յուրօրինակ» հավաքածուով, այլ նաև Երևանի կենտրոնում՝ Ձորագյուղ կոչվող գեղատեսիլ վայրում գտնվող երկհարկանի գեղեցիկ կառույցով։ Թանգարանի տարածքն ու միջավայրը տարաբնույթ միջոցառումներ* իրականացնելու հնարավորություն են տալիս՝ նախաճաշեր, հանդիպումներ, շնորհանդեսներ** և այլն: Սերգեյ Փարաջանովի թանգարանը մի վայր է, որտեղ մարդիկ, գաղափարներն ու արվեստը հանդիպում են՝ պատմություն ստեղծելու համար: * Միջոցառումները պետք է լինեն կրթամշակութային բնույթի, որը ենթադրում է էքսկուրսիաներ, ստեղծագործական երեկոներ՝ թանգարանի գործունեության առնչվող թեմաներով։ ** Շնորհանդեսների բովանդակությունը ևս պետք է համապատասխանի թանգարանի գործունեությանը:
Ս. Փարաջանովի գեղադիտակ
Փարաջանովի գեղադիտակ: Նկարներ, կոլաժներ, հավաքներ Կազմեց ՝ Զավեն Սարգսյանը, ներածություն ՝ Լևոն Աբրահամյան Ծանոթագրություններ Զավեն Սարգսյան և Լևոն Աբրահամյան Հայեցակարգ և ձևավորում Հարություն Սամուելյանը Ս.Փարաջանովի թանգարան, Երևան, 2008
Սերգեյ Փարաջանով. Ընտրված գործեր
Հավաքագրված՝ Զավեն Սարգսյանի կեղմի Սերգեյ Փարաջանովի թանգարան, Երևան, 2011
Սերգեյ Փարաջանով. Մեկուսացում
Ս. Փարաջանովի թանգարան, Երևան, 2018
Եվ ո՞վ էր Փարաջանովը
Գրքում զետեղված են ժամանակակիցների հիշողություններ ու մտորումները Սերգեյ Փարաջանովի և նրա ստեղծագործության մասին։ Նկարազարդումների կազմում և ընտրություն Զավեն Սարգսյան 2021
Փարաջանովի գեղադիտակը: Նկար, կոլաժ, ասամլյաժ
Սերգեյ Փարաջանովի թանգարան, Երևան, 2018
Հայաստան: Քրիստոնեական ճարտարապետության 1700 տարին
Մ. Հասրաթյան, Զ. Սարգսյան Սերգեյ Փարաջանովի թանգարան, Երևան, 2021
Նամակներ բանտ:
Կազմող՝ Զավեն Սարգսյան, Սերգեյ Փարաջանովի թանգարան, Երևան, 2020
“Art support”
հիմնադրամ
«Արվեստի ընկերներ» մշակութային բարեգործական հիմնադրամը հիմնադրվել է 2021թ. ապրիլին: Հիմնադրամի առաքելությունն է աջակցել Սերգեյ Փարաջանովի ստեղծագործական ժառանգության ձեռքբերման, ուսումնասիրման, պահպանման և հանրահռչակման գործընթացներին, Սերգեյ Փարաջանովի թանգարանի արդիական խնդիրների լուծմանը և զարգացման նպատակ հետապնդող նախաձեռնությունների խթանմանը, ինչպես նաև աջակցել «Սերգեյ Փարաջանովի թանգարան» պետական ոչ առևտրային կազմակերպության կողմից իրականացվող գիտակրթական և սոցիալ-մշակութային զարգացմանն ուղղված ծրագրերին։
